Feit of fabel: hoe veilig zijn tampons eigenlijk?

Tijd voor wat opheldering!

Over tampons duiken regelmatig verontrustende verhalen op. Je kunt er toxic shock syndrome van krijgen en nu blijken er ook allerlei schadelijke stoffen in te zitten. Maar wat is daar wetenschappelijk van waar?

Shock syndrome 
In Frankrijk laaide de tampondiscussie recent op naar aanleiding van de in september uitgezonden documentaire Tampon, our closest enemy op France 5, waarin twee vrouwen worden geportretteerd die bijna overleden waren aan het toxic shock syndrome. In de documentaire, die te zien is op in de bloedbaan terecht kan komen. Meestal kan het afweersysteem deze gifstoffen prima onschadelijk maken, maar bij sommige mensen werkt het niet goed. In dat geval treedt er een ernstige allergische reactie op, een soort bloedvergiftiging, die acute, heftige symptomen geeft. Hoge koorts van vaak meer dan 39 graden Celsius, overgeven, diarree, uitslag die op zonnebrand lijkt, duizeligheid en flauwvallen. Organen kunnen (tijdelijk) uitvallen en in 5 procent van de gevallen loopt het dodelijk af.

Er zijn ook gevallen bekend, zoals dat van het Amerikaanse model Lauren Wasser, waarbij als gevolg van de YouTube, wordt de suggestie gewekt dat er een verband zou zijn met gifstoffen in tampons. De betreffende journalisten lieten tampons onderzoeken en diverse gevaarlijke stoffen werden aangetoond. Eng en onheilspellend, maar de vraag is: gaat het om hoeveelheden die ook daadwerkelijk schadelijk zijn? Tijd om de feiten op een rij te zetten

Feit: Van Tampons kun je toxi shock syndrome krijgen 
Wie een tampon draagt loopt inderdaad kans om het toxic shock syndrome (TSS) te krijgen. TSS is een heftige allergische reactie, die in extreme gevallen dodelijk kan af open. Maar in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, wordt toxic shock syndrome niet veroorzaakt door gifstoffen in het product. Het mechanisme is simpel: de tampon neemt bloed en ander vocht uit de vagina op. Daardoor vormt het een ideale voedingsbodem voor bacteriën die van nature in de vagina voorkomen. En dan kunnen ongevaarlijke bacteriën ineens schadelijk worden. Een van die mogelijk schadelijke baceriën is Staphylococcus aureus. Veel mensen dragen deze bacterie bij zich en bij ongeveer 13 procent van de vrouwen leeft-ie in de vagina. Als ze met veel zijn, kunnen deze bacteriën een gifstof gaan afgeven die in de bloedbaan terecht kan komen.

“TSS treft gemiddeld 1 op de 100.000 vrouwen, bij tieners is dat aantal 4 op de 100.000”

Voorkomen
Meestal kan het afweersysteem deze gifstoffen prima onschadelijk maken, maar bij sommige mensen werkt het niet goed. In dat geval treedt er een ernstige allergische reactie op, een soort bloedvergiftiging, die acute, heftige symptomen geeft. Hoge koorts van vaak meer dan 39 graden Celsius, overgeven, diarree, uitslag die op zonnebrand lijkt, duizeligheid en flauwvallen. Organen kunnen (tijdelijk) uitvallen en in 5 procent van de gevallen loopt het dodelijk af. Er zijn ook gevallen bekend, zoals dat van het Amerikaanse model Lauren Wasser, waarbij als gevolg van de infectie een been geamputeerd moest worden. TSS treft gemiddeld 1 op de 100.000 vrouwen, bij tieners is dat aantal 4 op de 100.000. De ziekte is te behandelen met antibiotica mits op tijd ontdekt. Maar voorkomen is beter dan genezen. Vandaar dat je een tampon nooit te lang moet dragen, maximaal 8 uur (voor het slapen en na het opstaan een nieuwe). Dit geldt des te meer voor extra absorberende tampons: de verleiding is groot om die langer in te houden, maar juist dan vormen ze een broedplaats voor bacteriën. Vandaar dat je die beter niet kunt gebruiken.

Fabel: Tampons zijn gevaarlijk  
Omdat tampons geen voeding of medicijn zijn, hoeven fabrikanten geen volledige ingrediëntenlijst op de verpakking te vermelden. Best gek natuurlijk en het kan leiden tot argwaan. Het bekendste bestanddeel van tampons is katoen. Maar tampons bestaan uit meer dan dat. Er zitten ook kunstvezels (viscose) in, gemaakt van houtpulp. Die kunstvezels zijn zeer geschikt om vocht te absorberen en zijn bovendien goedkoper dan katoen. De vezels worden gebleekt zodat ze schoon (en mooi wit) worden. Dat bleken gebeurde vroeger met chloor, waarbij de giftige stof dioxine vrijkwam. Tegenwoordig wordt er niet meer met chloor gebleekt, maar toch kunnen nog steeds zeer kleine hoeveelheden dioxine ontstaan. Dat klinkt gevaarlijk, maar de hoeveelheid is in dit geval cruciaal: tienduizend keer minder dan we via onze voeding binnenkrijgen. Sommige tampons bevatten kleine hoeveelheden plastic, waar zogeheten weekmakers in zitten. Dit zijn stoffen die het plastic flexibel maken, maar ze kunnen ook hormoonverstorend werken.

“Ik heb nog nooit een verband gezien tussen tampons en baarmoederhalskanker of andere ziekten”

Blootstellingen
Daarnaast zitten er in tampons geurneutraliserende stoffen, parfums en sporen van bestrijdingsmiddelen. Jawel. Omdat katoen nogal gevoelig is voor ziekten, worden er bij het verbouwen van katoenplanten relatief veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. Zoals het beruchte glyfosaat, een stof die volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is. Alleen geldt ook hier dat dit alleen schadelijk is bij een aanzienlijke mate van blootstelling. Bestrijdingsmiddelen krijgen we ook op andere manieren binnen, met name via onze voeding. De hoeveelheid die je via tampons binnenkrijgt is verwaarloosbaar klein, zelfs als je ze elke maand gebruikt. Marjorie van Duursen, toxicoloog aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de gezondheid van vrouwen: “De blootstelling aan dioxine, hormoonverstorende stoffen en bestrijdingsmiddelen via tampons is vele malen lager dan die via andere bronnen, zoals cosmetica, voeding en verpakkingsmaterialen. Ik heb nog nooit een verband gezien tussen tampons en baarmoederhalskanker of andere ziekten.”

Tekst: Jop de Vrieze | Beeld: iStock

Lees ook: Onderzoek: dit is wat een man zoekt in een vrouw

Laatste nieuws