Is dit vrijheid, is dit fijn: je beha uitgooien en de borsten laten hobbelen? In het kader van de female gaze sluit journalist zich aan bij de ‘no-bra movement’.
Eerste beha
Lees ook: feiten en fabels over de clitoris
Vraag me niet wanneer ik voor het eerst ongesteld werd of hoe ik de komst van m’n schaamhaar heb ervaren. Ik zou het echt niet meer weten. Okselhaar heeft er voor mijn gevoel m’n hele leven al gezeten. Van m’n beenhaar wéét ik dat het er vrijwel m’n hele leven al zit – de prijs die je betaalt voor een dikke bos haar en twee mooie, volle wenkbrauwen. Van de komst van m’n borsten ben ik me daarentegen pijnlijk bewust geweest. Bewust pijnlijk ook, zo je wil: in de rij bij de supermarkt botste m’n moeder bij het uitpakken van de kar tegen me aan en merkte ik opeens dat m’n borst als één grote blauwe plek aanvoelde. Kort daarop zat ik tijdens een potje blikkietrap met een iets jonger buurjongetje verstopt, toen hij zei: “Mijn mama zegt dat jij borstjes krijgt”. Diezelfde maand kreeg ik m’n eerste beha. Als oudste van drie dochters geen fantastische ervaring: met het hele gezin liepen we door de V&D toen m’n moeder opeens zei: “Kom Channa, je hebt een beha nodig”. M’n zusjes, vader en ikzelf stonden er schaapachtig bij, terwijl ze tevreden knikte bij een donkerblauw exemplaar met kleine kussentjes.
Twee puntige dingen
Dat was het begin van een haat-liefdeverhouding tussen mijn borsten en mij. Een tijdje heb ik ze lelijk gevonden: twee puntige dingen die op dat moment nog maar weinig weg hadden van de exemplaren die je zag in modebladen en op tv. Vervolgens kwam de gewenning en raakten ze langzaamaan in de vergetelheid. Dat was tot mijn zestiende, toen ik mijn eerste mannelijke vrienden maakte. Met een groepje maakten we plannen om samen Sinterklaas te vieren, wat allemaal hartstikke leuk en aardig was, totdat een van de jongens grapte: “Ik geef Channa een push-upbeha cadeau, want haar borsten zitten laag.” (Hi Patrick, ik hoor dat je nooit langer dan 1.70 meter bent geworden!) Bewustwording, haat, acceptatie: ze zullen wel niet super zijn en dat is oké. Daarna, begin twintig, m’n eerste Lowlands-douche en daarmee de eerste keer dat ik tientallen borsten zag die niet die van m’n moeder of Pamela Anderson waren. Het moment ook waarop ik besefte dat ze er best mochten zijn. Nog wat complimentjes hier en daar droegen ertoe bij dat ik van mijn 25ste tot mijn 30ste trots zo goed als beha-loos door het leven ging. Oók op mijn werk, óók in kleine zomertopjes. Ik vond het heerlijk en voelde me ontzettend Rachel en Monica van Friends. Dat was tot m’n inmiddels ex-vriend me vorig jaar niet al te subtiel begon te wijzen op de invloed die de zwaartekracht volgens hem langzaamaan op ze begon te krijgen. Ken je die scène uit The sweetest thing waarin Cameron Diaz in een kleedkamer haar borsten met haar handen op en neer beweegt terwijl ze zegt, ’22, 28, 22, 28′? Dat.
Mode of maatschappij?
Dus draag ik sinds een jaar weer beha’s. Vol overgave, want ik weet inmiddels ook dat je de meest prachtige exemplaren hebt. Stiekem vind ik het in bepaalde tops ook best leuk om ze met een goede push-upbeha een maat groter te laten lijken. Ik voel me sexy in een mooi lingeriesetje. En daarmee loop ik dan dus weer achter de feiten aan, weet ik inmiddels. ‘Geen beha’, schrijft de mode op het moment voor. Er wordt ook wel gesproken van een ‘no-bra movement’. Rihanna d’r tepels zijn minstens zo beroemd als zijzelf en ook die van Kendall Jenner zijn slechts een Google-search van je verwijderd. Het internet vertelt me dat Nicole Kidman meedoet, Bella en Gigi Hadid, Rita Ora en ook – post-Friends – Jennifer Aniston. En de trend gaat verder dan celebrities en Instagram. Twee vriendinnen deden laatst verbluft verslag van een weekendje Barcelona: Je was je tijd ver vooruit, Chan. Niemand draagt daar een beha. Omdat vrouwentepels net zo door een shirtje heen mogen prikken als die van mannen. Omdat we onze borsten niet mooier hoeven te doen lijken omdat mannen dat graag zo zien. Omdat beha’s niet lekker zitten (ben ik het persoonlijk niet mee eens: een goede beha wint het makkelijk van stuiterende borsten tijdens het fietsen). Enthousiaste bloggers linken de trend aan het feministische verbranden der beha’s in de jaren zestig. Meer dan dat lijkt de beweging een logisch vervolg op het hele #freethenipple, dat sinds 2014 met regelmaat viral ging en voor velen gelijkstaat aan de strijd om het legaliseren van vrouwentepels op Instagram. In lijn ook met de al iets langer aanwezige schreeuw om ‘echte’ modellen, om putjes en rolletjes in plaats van Photoshop. Online webwinkel ASOS werd eind juni 2017 geprezen om de beslissing te stoppen met al te overmatig photoshoppen. Sindsdien zien we striae en littekens op verder overigens strak afgetrainde modellen – alleen als er groot ‘PLUS-SIZE’ overheen staat, is er ruimte voor rolletjes. (Ben ik de enige die hier juist onzekerder van wordt? Is dít hoe ze er zonder Photoshop uitzien? En waar zijn de putten?)
Side boobs & kipfilets
Victoria’s Secret kwam in oktober 2014 juist onder vuur te liggen na de lancering van een campagne met de slogan ‘The Perfect Body’, in combinatie met een foto van onnatuurlijk afgetrainde modellen. Het bedrijf lijkt sindsdien in een neerwaartse spiraal te zitten en rapporteert jaar na jaar een terugloop in de winst. In september 2017 bleek uit onderzoek van Wells Fargo dat Victoria’s Secret-klanten zich niet meer konden vinden in de branding van het merk – 60% noemde het label ‘geforceerd’ en ‘nep’. Merken neigen in hun beeldgebruik nu meer naar naturel looks en schoonheid waar mensen zich aan kunnen spiegelen”, schreven analisten van Wells Fargo. Hoewel we vanwege het fundamentele sexy imago van Victoria’s Secret denken dat een totale rebranding omwille van de huidige trends een flinke uitdaging zal zijn.” Concurrenten als Aerie maken dankbaar gebruik van het ontstane vacuüm, en verleiden voormalige VS-fans met hashtags als #aeriereal en een Instagram-profiel bomvol modellen in alle vormen en maten. Logische volgende stap: geen beha? Toch lijkt de nieuwe beweging bij nadere inspectie weinig politiek. Meer dan feministisch – een bevrijding van de male gaze – lijkt het vooral trendy om je borsten te laten vieren. Om er enorm de aandacht op te vestigen ook. Sinds #freethenipple door de mode werd overgenomen, was er de side boob, de under boob (borsten die in kleine hemdjes of korte tops van opzij of onderen zichtbaar zijn, red.) en, jawel, het structured corset – een korset dat de borsten niet bedekt en dat je volgens de modebijbel over een wijd T-shirt dient te dragen. ‘Ideaal voor vrouwen met een wat grotere buste die tóch aan de trend mee willen doen’, schrijft Elle op haar website. Op YouTube stikt het intussen van de vloggers die je voorzien van tips om beha-loos te gaan. Hè wat? Ja, omdat dat dus niet een kwestie is van gewoon je beha aan de wilgen hangen. Bralettes en kipfilets laten je borsten er bijvoorbeeld mooi rond uitzien. Dan lijkt het nét alsof je een beha draagt, terwijl je dat volledig in lijn met de trend niet doet. Waar stopt de beweging en begint de commercie? Waar stopt de strijd om een groter goed en neemt de mode het over? Kip/ei: welke van de twee was er eigenlijk eerst? Kwalijker nog is het feit dat de beweging inmiddels werd toegeëigend door de hashtag #nobraclub en het bijbehorende Instagram-account. Met daarop vrijwel uitsluitend vrouwen met maatje S en een (al dan niet neppe) cup C+, die zich in de meest verleidelijke bochten wringen, gekleed in meestal een natte, witte croptop. Waar #freethenipple nog in handen was van vrouwen met een doel, lijkt #nobra inmiddels het domein van iets wat tegen de porno-industrie aan schurkt.
Tijd voor een try-out
Je door de mode laten voorschrijven of je wel of niet een beha moet dragen, in plaats van het patriarchaat je laten vertellen of je dat moet doen: is dat echt een vooruitgang? Desondanks word ik aan het denken gezet. Waarom ben ik eigenlijk weer een beha gaan dragen? Omdat ik me daar zelf beter bij voel? Omdat mannen dat graag zo zien? Zitten ze eigenlijk echt ‘lager’ dan toen ik 25 was, of zit dat tussen m’n oren? In het kader van research heb ik het er daarom op gewaagd: zoals in die goeie ouwe tijd een week lang met stuiterende borsten op de fiets, aan het werk, naar restaurants. Conclusie: voor mij werkt het in sommige outfits, situaties en gemoedstoestanden wel, in andere niet. Onder die ene trui bijvoorbeeld, draag ik graag een iets meer voorgevormde beha omdat er anders helemaal niks van overblijft, in dat strakke shirtje heb ik niks nodig, en die witte top vraagt om een simpele sportbeha omdat ik me persoonlijk niet prettig voel bij doorschijnende tepels. Aan tafel bij m’n wat conservatievere ouders: beha. Date night in sexy outfit: sexy beha. Ongesteld en zelfbewust: beha. M’n haar zit goed en ik heb net twee artikelen verkocht: geen beha. M’n moeder, Patrick, een ex, de mode… Ik wil het eindelijk wel eens gewoon zelf weten.
Tekst: Channa Brunt | Beeld: iStock
