Drie jaar geleden werd yezidi Nadia Murad door IS gekidnapt en verkocht als seksslavin. Nu heeft ze nog maar één missie: met hulp van mensenrechtenadvocaat Amal Clooney de daders laten berechten voor hun misdaden.
IS-soldaten
Op de ochtend van 15 augustus 2014 werd Nadia Murad, toen 21 jaar, naar de plaatselijke school gedreven – net als alle andere inwoners van Kocho, een klein yezidi-dorp op de vlakte van Nineveh in Iraaks- Koerdistan. Sinds IS-soldaten het dorp twee weken eerder waren binnengevallen, leefden Nadia en haar familie in een angstige nieuwe wereld. IS-soldaten sommeerden iedereen naar de lagere school te gaan. Van daaruit zouden ze naar de berg Sinjar worden gebracht, een heilige plek voor yezidi. “We trokken dikke sokken en stevige schoenen aan omdat we dachten dat we naar de berg zouden gaan”, zegt Nadia. Maar dat was niet het geval. Achter de school werden de mannen in greppels geëxecuteerd. Zes broers van Nadia werden vermoord.
Vrouwen en kinderen werden in vrachtwagens geladen en naar een school even buiten Solagh, ten oosten van Sinjar, gebracht. Hier werden de oudere en jongere vrouwen van elkaar gescheiden. Het zou de laatste keer zijn dat Nadia haar moeder zag – een jaar later werd een massagraf ontdekt bij de school, met daarin de resten van meer dan tachtig vrouwen. De jonge vrouwen werden met de bus naar Mosul gebracht, waar ze als sabaya– vrouwelijke gevangenen die in de praktijk als seksslavinnen dienden – werden verkocht op de markt of via Facebook, soms voor maar 20 dollar. Meer dan 3200 yezidi-vrouwen werden door IS als seksslavinnen gevangengehouden, 3000 van hen worden nog steeds vermist. Na vele malen te zijn doorverkocht, wist Nadia echter te ontsnappen en is ze nu vrij.
Amal Clooney in gesprek met Nadia Murad.
“Achter de school werden de mannen in greppels geëxecuteerd. Zes broers van Nadia werden vermoord”
Anti-yezidi
We hebben afgesproken in een café in Stuttgart. Nadia, inmiddels 24, woonde hier het afgelopen jaar, dankzij een programma van de Duitse plaatselijke overheid dat slavernijslachtoffers van IS de kans op een nieuw leven biedt. Ze is tenger, draagt een legging en een bloemetjesbloes en praat met zachte stem. Ze zou niet opvallen tussen de andere bezoekers, ware het niet dat ze Koerdisch spreekt, een taal die niemand hier kent. Nadia leert Duits en ze is hier met tolk Abid Shamdeen, mede-oprichter van Yazda, een organisatie die zich inzet voor de rechten van de yezidi. In haar ogen zie je dat ze veel heeft meegemaakt en op de vraag hoe ze zich voelt, antwoordt ze: “Leeg.” Geen wonder voor iemand die herhaaldelijk op gruwelijke wijze is verkracht en die haar moeder en nog acht familieleden verloor door toedoen van IS. Van haar vertrouwde leven is niets meer over. IS ziet de yezidi als duivelsaanbidders. De religie kent geen heilig boek zoals de bijbel of de koran en IS bespot de aanhangers om hun geloof, dat christelijke, islamitische en zoroastrische elementen omvat. Niemand weet precies hoeveel yezidi er nog zijn, hun aantal wordt tussen de 70.000 en 500.000 geschat. IS streeft naar een yezidi-vrije wereld.
Van gevangene tot VN-ambassadeur
Nadia ziet het als haar taak om wereld kundig te maken wat de jihadi’s haar hebben aangedaan. “Dit is niet het verhaal van één meisje”, zegt ze. “Het is het relaas van duizenden meisjes die gedwongen werden tot een bestaan als seksslavin, het verhaal van de yezidi-gemeenschap.” Het begon met een korte speech tijdens een forum van de Verenigde Naties (VN) in Genève. Nadia kreeg de Václav Havel-prijs voor Mensenrechten en de Sacharov-prijs van het Europees Parlement. Ze is de eerste goodwill-ambassadeur van de VN voor de Waardigheid van Slachtoffers van Mensenhandel. Met hulp van Yazda en mensenrechtenadvocaat Amal Clooney spant Nadia zich nu in om de leiders van IS voor een inter- nationaal tribunaal te krijgen voor genocide en misdaden tegen de menselijkheid. De afgelopen twee jaar heeft ze wereldwijd toespraken gehouden, onder andere in Egypte, Koeweit, Zweden en Australië. Haar leven is op geen enkele manier nog te vergelijken met haar oude bestaan in Kocho.
“Het is het helaas het verhaal van duizenden meisjes die gedwongen werden tot een bestaan als seksslavin”
Verloren onschuld
Met de hulp van ghostwriter Jenna Krajeski heeft Nadia het boek Ik zal de laatste zijn geschreven. “Het is het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan”, zegt ze. “Op een gegeven moment wilde ik het opgeven. Ik dacht dat het gewoon een interview zou worden, waarin ik mijn verhaal zou vertellen. Maar ik moest overal dieper op ingaan: mijn moeder, mijn gemeenschap, mijn thuis, alles wat ik had meegemaakt sinds ik een kind was.” Nadia’s jeugd was vervuld van simpele onschuld. Haar moeder bakte ’s ochtends brood, ze was als kind dol op poppen en als tiener op make-up – een liefde die later verpest werd door het gedwongen opmaak- ritueel voorafgaand aan een verkrachting. Ze is beknopt in de beschrijvingen van de mannen die haar gevangenhielden. De eerste die haar kocht en verkrachtte was Haji Salman, een rechter die mensen ter dood veroordeelde. Het begon met ontharingscrème en een kort jurkje met spaghettibandjes en eindigde met gedwongen sex en vernederingen – “Hij goot honing op zijn tenen en ik moest het eraf likken.” Over een andere man die haar verkrachtte: “Hij was als een kind dat eindelijk de traktatie kreeg waar hij om had gezeurd.” En ze meldt dat een bewaker, lid van een groep van zes mannen die haar om de beurt verkrachtten tot ze bewusteloos was, eerst zijn bril afzette en ’m zorgvuldig op een tafel legde. “Ik denk dat hij bang was dat hij anders kapot zou gaan.”
Verkocht via Facebook
Over de seksuele slavernij waar veel yezidivrouwen aan zijn onderworpen, is al veel geschreven. Over hoe het in zijn werk gaat
– sommige vrouwen worden gefotografeerd, krijgen een nummer en een advertentie op Facebook, andere worden verkocht op de slavenmarkt – en wie geen maagd meer is, gaat soms voor maar 6 dollar van de hand. En over welke jihadi een sabaya ‘verdienen’ als motivatie of beloning. De IS-propaganda tegen yezidi laat niets te raden over. Volgens nieuwsbrieven van IS valt het binnen de sharia, het islamitisch recht, om een yezidi als slaaf te houden. Het wordt zelfs aangemoedigd, omdat moslims er op de ‘dag des oordeels’ op zouden worden afgerekend als ze het niet doen. Uit nieuws-brieven van IS: ‘Vrouwelijke slaven mogen geslagen, gekocht, verkocht en weggegeven worden omdat ze bezit vormen.’ ‘Het is toegestaan om gemeenschap te hebben met een slavin die nog niet in de puberteit is. Maar als ze niet geschikt is voor gemeenschap volstaat het om zonder gemeenschap van haar te genieten.’
Het leven was goed
Geen van de mannen die haar gevangenhielden toonde ooit enige compassie, zegt Nadia. “De meeste van hen hadden zussen, moeders, vrouwen en kinderen. Hoe konden ze rechtvaardigen wat ze ons aandeden? We leefden in vrede, we vielen niemand lastig. “Het leven was goed Nadia is de jongste van acht kinderen. Haar vader stierf in 2003 en had drie vrouwen, Nadia’s moeder Shami was de tweede. Voor buitenstaanders is Kocho een gehucht, een geïsoleerde verzameling lukraak gebouwde huizen, chaotische steegjes, stof ge binnenplaatsen en velden vol uien. Maar voor Nadia was het een veilige, hechte gemeenschap. “We hadden eigen land”, vertelt ze. ‘Twee auto’s, een tractor, meer dan honderd stuks vee en kippen. We verbouwden ons eigen eten en hielpen elkaar. Het was een eenvoudig leven en het was goed.” Nadia droomde ervan om haar eigen schoonheidssalon te openen en na een dag werken als geschiedenislerares op de middelbare school mensen mooi te maken.
Nadia’s persoonlijkheid kenmerkte zich door haar zelfbewustheid en ze had een hechte band met haar moeder. “Ik was haar lieveling en zij die van mij”, zegt ze. Op haar iPhone laat ze een foto van haar moeder zien, genomen een jaar voor IS binnenviel. Shami droeg haar haar in een midden- scheiding, zoals oudere yezidi-vrouwen dat traditioneel doen. De dood van haar moeder is nog altijd traumatisch voor Nadia. “Ik kijk niet veel naar foto’s,” zegt ze, “het is te moeilijk.”
“Alles wat we bezaten was vernietigd”
Niets meer over
Toen IS het dorp Kocho innam, sliep Nadia, zoals altijd tijdens de hete zomers, met haar broers en zussen op het dak van hun huis. De jihadi hielden hen twee weken gevangen in hun eigen huis: “We deden niets anders dan huilen en werden elke dag magerder. “Toen het bericht kwam dat IS hen naar de berg Sinjar zou brengen, begonnen ze met inpakken. Met een onheilspellend voorgevoel verbrandde moeder Shami alle familiefoto’s in de oven: ze wilde niet dat IS zou zien wie ze waren. Eén album verstopte Nadia voor haar moeder, waarin ze foto’s van plaatselijke bruidjes had verzameld. Ze keek graag naar hun ingewikkelde vlechten, blonde highlights en rode hennahaar. “Als ik later mijn salon had, zouden vrouwen door dat album bladeren op zoek naar het perfecte kapsel, stelde ik me voor.” Ze verborg het op een veilige plek in de kamer die ze deelde met haar zussen. Het album heeft Nadia nooit meer teruggezien. Toen Kocho in juni 2017 werd bevrijd, keerde ze terug naar haar geboortedorp en de resten van haar ouderlijk huis. “Alles wat we bezaten was vernietigd, zelfs de stop- contacten waren weg. Er lag alleen nog een kam.” Het enige wat Nadia heeft kunnen redden, is een lange zilveren ketting en een bijpassende armband, die ze van haar moeder had gekregen nadat ze in 2013 ernstig gewond was geraakt bij een tractorongeluk. Nadia verborg ze in maandverband dat ze had opengesneden en onder in haar tas had gestopt. Toen ze uit Kocho weg werd gereden, had ze geen idee waar zij en haar tas terecht zouden komen.
Therapie
Op de dag dat we Nadia spreken, zullen zij en zus Dimal het yezidiequivalent van het Suikerfeest vieren. Nadia gaat een kip kopen die Dimal zal klaarmaken zoals vroeger thuis. “Ik laat IS me er niet van weerhouden te leven”, zegt ze. “Mijn doel is een normaal bestaan te leiden en uiteindelijk een gezin te beginnen.” Toch ziet ze nog altijd de gezichten van haar verkrachters voor zich. “Er is therapie beschikbaar als ik het wil. Maar voor nu is het genoeg dat ik dagelijks met mijn zus praat over wat er gebeurd is en wat IS heeft gedaan.” Maar boven alles wordt Nadia gedreven door haar droom: alle soldaten, bewakers en slaveneigenaren laten berechten: “Ze moeten terechtstaan voor het oog van de hele wereld, zoals de nazileiders na de Tweede Wereldoorlog. Ze mogen de kans niet krijgen om zich te verstoppen.”
Lees het hele verhaal van Nadia Murad in het februarinummer van Marie Claire. Koop ‘m hier of in de winkel.
Tekst: Sally Williams/ The Times/ The Interview People
Beeld: Getty Images
