Datingsite OK Cupid heeft sapioseksualiteit opgenomen in zijn lijstje mogelijke (seksuele) voorkeuren, en er is zelfs een speciale app, genaamd Sapio. De term op zich is nieuw, maar de connectie tussen intelligentie en aantrekkingskracht bestaat al heel lang.
Wat is het?
Lees ook: Dit is wat je moet weten over demiseksualiteit
Plato schreef er zelfs al over in het jaar 380 voor Christus. Het afgelopen jaar dook ‘sapioseksualiteit’ steeds vaker op in (online) tijdschriften en kranten, op social media en gewoon, in gesprekken. Maar wat ís het nu eigenlijk? Het klinkt als een of andere obscure aandoening, maar eigenlijk is het best simpel: ‘sapio’ is een verbastering van het Latijn voor wijsheid. Een sapioseksueel voelt zich niet zozeer aangetrokken tot iemands uiterlijk, maar meer tot zijn of haar intellectueel vermogen. Mensen die bijvoorbeeld fikse kennis op het gebied van taal of wiskunde hebben, met wie je een gesprek op niveau kunt voeren en tegen wie je misschien zelfs een beetje opkijkt. Kortom: je valt meer op de inhoud van iemands hoofd, dan op hoe het eruitziet.
Alleen een bed en boeken
“In mijn eigen studententijd was ik een full-blown sapioseksueel, al bestond de term toen nog niet. Ik werd bijvoorbeeld in één klap smoorverliefd op een jongen, omdat hij staand in de trein mijn lievelingsboek aan het lezen was – een boek waarvan ik dacht dat alleen ik het kende of in elk geval begréép (nogal naïef, want het ging om De elementen van Harry Mulisch, niet bepaald een obscure schrijver). En hij stond daar, zo gefocust op dat boek in zijn hand, dat de treinconducteur drie keer om zijn vervoersbewijs moest vragen. Dit móest de man van mijn dromen zijn. Het was de eerste en enige keer dat ik uit mezelf, zonder enige vorm van aanmoediging, op een man ben afgestapt om zijn nummer te vragen. Dat leverde best een spannende romance op, maar na een maand of drie was de magie uitgewerkt. Het weerhield me er echter niet van om een tijd later volledig gegrepen te worden door een mede-student omdat hij zo mooi praatte. Dat klinkt misschien gek, maar ik ben een taalnerd en houd van mensen die hun woorden zorgvuldig kiezen. Iemand die ‘desalniettemin’ op natuurlijke wijze in een gesprek vermengt bijvoorbeeld, en net als ik gruwelt van ‘hun hebben gelijk’-achtige constructies. De man in kwestie was een flink stuk ouder. Hij schreef prachtige verhalen, die hij dan aan me voorlas in zijn appartement, waar een bed stond en verder niet veel anders dan stapels boeken. Vond ik toen heel ‘bohemien’ (het was in de tijd dat de film Moulin Rouge verscheen, misschien had ik het daarvan). Inmiddels ben ik 34 en vind ik het behoorlijke aanstelleritis, van mijn én van zijn kant. Maar ik heb nog steeds een zwak voor erudiete types à la Adriaan van Dis (nog geen 40 jaar leeftijdsverschil, kan best). Intelligentie en goede gesprekken vind ik sexyer dan een strakgetraind lijf of mooie ogen.”
Herseninhoud vs. spierbundels
“Mensen die op grote borsten vallen, of zeggen alleen te daten met donkere mannen, worden weleens bestempeld als oppervlakkig. Sapioseksuelen krijgen daarentegen regelmatig ‘arrogant’ naar hun hoofd geslingerd. Ik snap dat ergens wel, want het insinueert dat je mensen afserveert op hun herseninhoud. Aan de andere kant: je kunt er niks aan doen dat je daarop valt. Net zo min als die vriendin die altijd met getatoeëerde spierbundels thuiskomt, en die vriend met een zwak voor goedgevormde vrouwenbillen. Desalniettemin (sorry) bestaat er een Buzzfeed-quiz met de titel ‘Are you actually a sapiosexual?’, waarin een van de vragen letterlijk is of je het afschuwelijk zou vinden om sex te hebben met een ongeschoold iemand. Zeg je daar ‘ja’ op, dan ben je natuurlijk een vrij verschrikkelijk mens. Voor mij persoonlijk, en voor de mede-sapioseksueel geneigde types die ik sprak voor dit artikel, heeft het dan ook niks te maken met iemands opleidingsniveau. Intelligentie is veel meer dan dat. Misschien is de term ook wel gewoon verkeerd. Wat ik persoonlijk wel een goed alternatief vind, is het woord sapiofiel, waarbij -fiel ‘liefhebber van’ of ‘enthousiast over’ betekent. Want ja, filosofische of psychologische gesprekken zijn voor een sapio het perfecte voorspel.”
Seksueel orgaan
Volgens seksuoloog en antropoloog Mandy Ronda wil het feit dat er nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan, niet zeggen dat sapio’s gewoon een ‘hip’ verzinsel zijn: “Je kunt je inderdaad wel afvragen of het een seksuele oriëntatie is, omdat het niet gender-georiënteerd is. Het gaat om verliefdheid op iemand vanwege een vrij subjectieve kwaliteit. Je zult immers niet snel iemands IQ meten, om daarna te bepalen of je verliefd wordt. Bovenal is het een gedragskenmerk waar sapioseksuelen op vallen. Het gaat meer om het soort relatie dat je wilt dan om het type partner dat je zoekt: een relatie waarbij de ander goede gesprekken en een bepaald kennisniveau óók waardevol vindt. De verbinding tussen twee sapioseksuelen is dan ook vaker mentaal, al wil dat zeker niet zeggen dat ze emotionele of seksuele intimiteit niet kunnen waarderen.”
Je kunt als sapio dan heus ook opgewonden raken van een zwoele blik of sterke armen, maar mééstal is het de kwaliteit van jullie gesprek en de complexiteit van de ander waar je in eerste instantie door wordt aangetrokken. Psychiater Lister Rossel beweerde niet voor niets dat de hersenen ons belangrijkste seksuele orgaan zijn, meer dan onze huid en genitaliën, omdat het brein verlangen aanwakkert. Dat lijkt in te gaan tegen de biologische en evolutionaire verklaringen die we altijd horen voor aantrekkingskracht. Denk: tekenen van vruchtbaarheid en mannelijkheid, zoals brede heupen bij vrouwen en een brede kaak bij mannen. Maar de mensheid evolueert nou eenmaal altijd verder. We hebben als vrouwen geen man meer nodig omdat hij goed voor ons zorgt, dat kunnen we prima zelf.
Ideale eerste date
Hoewel het dus minder written in stone is dan de gemiddelde (seksuele) voorkeur, zijn er een aantal belangrijke elementen van de gemiddelde sapioseksueel. Ze krijgen bijvoorbeeld de kriebels van smalltalk, houden van discussies, nemen mensen minder serieus als ze flinke taalfouten maken en geloven niet in liefde op het eerste gezicht, omdat je eerst een band met iemand moet hebben voordat je knikkende knieën van hem of haar kunt krijgen. Ook – letterlijk en figuurlijk – grappig: de meeste sapio’s hebben een vrij sarcastisch gevoel voor humor. Binnen platonische vriendschappen is inhoud voor hen ook een belangrijk element. Behalve dat ze niet graag kletsen over ditjes en datjes, zijn ze ook liever één op één met vrienden, dan in grote groepen. Sapio’s zijn vaak nieuwsgierige, open-minded mensen, met een sterke verbeelding en een eeuwigdurende honger naar cultuur en nieuwe ideeën. Ze vervelen zich snel en hun idee van een ideale eerste date is een urenlang gesprek. “Zelf werd ik een paar jaar geleden halsoverkop verliefd op een man die mij de meest geweldige mails en berichten stuurde. Ik nam me zó voor om het platonisch te houden – ik zat nog in een andere relatie – maar aan onze gesprekken (waarin we het regelmatig oneens waren) kwam geen eind. Onze eerste afspraak duurde van een uur of acht ’s avonds tot drie uur in de nacht, waarbij we alleen maar praatten en het geen moment stil was. Daarna was ik verloren.”
Vergeet het EQ niet!
Relatiedeskundige Carla Ketelaar (laatsteliefde.nl) waarschuwt sapioseksuelen met name voor de beperking waar ze mee opgezadeld zitten, door zich blind te staren op iemands intelligentie. “Het is logisch dat je het beste matcht met iemand die op hetzelfde niveau zit als jij. Dan kun je elkaar uitdagen. De problemen komen pas wanneer je intelligentie volledig ondergeschikt maakt aan andere factoren van iemands persoonlijkheid. Dus dat je bijvoorbeeld een fantastisch iemand laat schieten omdat hij zijn d’s en t’s door elkaar haalt. Tunnelvisie is nooit handig op datinggebied, ook niet als je iemand afwijst omdat hij donker haar heeft, te weinig geld of de ‘verkeerde’ sokken.”
Voel je je extreem aangetrokken tot een hoog IQ, dan kun je het EQ nog weleens vergeten. En dat is juist belangrijker voor een gelukkige relatie, aldus Ketelaar: “Empathie, optimisme, zelfkennis en sociale vaardigheden vallen daar bijvoorbeeld onder. Daar heb je meer aan dan aan iemand die slimme monologen met veel moeilijke woorden houdt.”
Als je op slimme types valt, dan kan dat ook wat over je eigen intelligentie zeggen. Ketelaar: “Het gaat twee kanten op. Sommige sapio’s zijn zelf heel slim en zoeken die herkenning, andere hebben het idee dat ze minder intelligent zijn en willen tegen hun partner opkijken. Wat ze gemeen hebben, is dat de meeste sapio’s een minder goed ontwikkeld EQ hebben. Ik had in mijn praktijk laatst een vrouw, een wetenschapper, die ermee worstelde dat ze slimmer was dan haar man met zijn mbo-opleiding en praktische beroep. Maar wat bleek: ze leerde ook veel van hém, het waren alleen andere dingen. Hij vroeg bijvoorbeeld naar haar gevoelsleven, op een manier waarop ‘gelijkwaardige’ mannen dat nooit hadden gedaan. Daardoor ontwikkelde zij haar EQ juist meer.”
Dat is natuurlijk het mooiste scenario, elkaar op die manier aanvullen. Zelf ben ik alweer jaren gelukkig in een volledig gelijkwaardige relatie: we hebben hetzelfde opleidingsniveau en voeren regelmatig pittige discussies. In katzwijm vallen doordat een willekeurige man iets slims zegt, is al héél lang niet meer gebeurd (behalve bij Adriaan van Dis).
“Het gaat niet om IQ, maar om de complexiteit van iemands denken”
Martine is cultuurwetenschapper en identificeert zichzelf als sapioseksueel: “Natuurlijk vind ik het fysieke ook belangrijk, maar het mentale is altijd een belangrijk onderdeel van mijn begeerte. Dat ik mensen aantrekkelijk vind als ze intelligent zijn, heeft in mijn beleving niet per se met IQ te maken. Het kan ’m bijvoorbeeld ook in een gevatte opmerking zitten, in een sterke verbeelding of een goedgevulde boekenkast. Het gaat meer om de complexiteit van iemands denken. Ooit noemde iemand me een ‘nymphobrainiac’, dat vond ik wel een goede omschrijving. Ik val vaak op nerds, met wie ik hobby’s als wetenschap of obscure talen kan delen. Mijn huidige partner is heel intelligent en analytisch. Maar in vriendschappen hecht ik ook veel waarde aan dezelfde dingen. Vroeger maakte me dat tot een buitenbeentje, maar inmiddels heb ik me omringd met mensen die hetzelfde zijn. Laatst nog gebruikte een vriendin de omschrijving ‘mimetisch begeren’ over een kennis van haar. Dat vond ik zo prachtig bedacht; zo’n verrassende dialoog maakt mij echt blij. Zolang ik me kan herinneren, ben ik al zo. Ik weet nog goed hoezeer ik de kleuterjuf haatte, toen ik van haar mijn leesboekjes weg moest leggen om in de poppenhoek te gaan spelen. Op mijn zestiende was ik smoorverliefd op mijn leraar wiskunde. Stephen Hawking vond ik ook waanzinnig sexy. Met smalltalk kan ik niks, geef mij maar smart talk. Maar ik probeer me er niet te veel op blind te staren. Momenteel studeer ik neuropsychologie en daar leren we ook veel over hoe een brein opgewonden kan raken. Die processen zijn bij mij hetzelfde als bij het gros van de mensen, alleen worden ze in mijn hoofd door andere dingen opgestart. Waarom dat zo werkt, weten we nog niet. Als iemand me dát kan uitleggen, word ik vast meteen verliefd op die persoon.”
“Door de taalfouten kwam zijn romantisch bedoelde boodschap totaal niet over”
Eva werkt bij een verzekeraar en intelligentie is eis nummer 1 in haar zoektocht naar ‘de ware’. “Datingapps werken voor mij niet, net zo min als speeddatingavonden en andere geforceerde manieren om een partner te vinden. Het soort man waar ik op val, doet niet mee aan zulke dingen. En als ze in een kroeg zijn, zitten ze in een hoek met vrienden discussies te voeren. Mijn voorkeur maakt het er dus niet makkelijker op. Dat ik intelligentie zo belangrijk vind, ontdekte ik toen ik een scharrel had die niet bijster slim was. Hij maakte de meest verschrikkelijke taalfouten in zijn berichtjes, waardoor ik de romantisch bedoelde boodschap totaal niet meer meekreeg. Maar hij vond het ook ‘bizar’ dat ik bijna elke week een boek las. Zijn laatste boek had hij gelezen toen het verplicht was, op de middelbare school. Ik ging na waar mijn voorgaande relaties op stuk waren gelopen, en dat was vrijwel altijd iets op het intelligentievlak. Ik vind gesprekken op niveau kunnen voeren gewoon belangrijk. Het liefst date ik iemand van wie ik iets opsteek, die bijvoorbeeld gespecialiseerd is een bepaald onderwerp waar ik nog niet zoveel vanaf weet. Wát ik wil, is dus wel duidelijk. Maar nu moet ik hem nog vinden. Ik overweeg nu zo’n datingsite voor hoogopgeleiden, al heb ik het idee dat de meeste mensen die daarop zitten vooral slim wíllen zijn. En binnenkort start ik met een cursus Russisch, misschien zit daar nog een leuke mede-cursist tussen.”
Tekst: Sara Madou | Beeld: Sex and the City the Movie
