IJstherapie was het enige wat hielp toen de Finse Johanna Nordblad bij een ernstig ongeluk haar been verbrijzelde. Inmiddels kan ze niet meer zonder. Met ingehouden adem zwemt ze minutenlang in de stille schoonheid onder het blauwe ijs.
Je ziet wel vaker mensen in ijswater plonzen – meestal macho’s die kicken op extreme sporten. Maar wat Johanna Norblad (41) doet gaat een stapje verder. In alle rust daalt ze af onder een laag ijs van zo’n 45 centimeter. Dan zwemt ze gracieus door een doodstille wereld van buitenaardse schoonheid, op slechts de adem in haar longen. “In de eerste seconden dat ik onder water ben, verandert het gevoel dramatisch van ‘ik bevries’ in totale ontspanning, zegt ze. “Ik ben er in een volkomen andere wereld. Zoals het licht door het ijs valt, daar kan ik eindeloos naar kijken. Het is zo vredig, stil en prachtig.”
Totale ontspanning
Norblad woont in Helsinki met haar tienerzoon Kasper. Ze werkt als designer en kunstenaar, en is in haar vrije tijd freediver: ze duikt zonder zuurstoffles, op ingehouden adem. Ze is ook kampioen ijsduiken. In warm water kan ze haar adem langer dan zeseneenhalve minuut inhouden, in ijswater ruim tweeëneenhalve minuut. Ze is de eerste vrouw die 50 meter onder het ijs zwom in alleen een pak en masker en heeft daarmee het wereldrecord.
Vermoedelijk zou Johanna de sport nooit hebben opgepakt als ze in 2010 niet ernstig geblesseerd was geraakt door een val van een berg met haar fiets. “Mijn been was zo ernstig verbrijzeld dat de artsen vreesden dat ze het moesten amputeren”, zegt ze. “Ze lieten de breuk tien dagen open omdat ze bang waren dat mijn been anders zou afsterven. Het heeft anderhalf jaar geduurd voordat ik zonder krukken kon lopen, maar de pijn bleef, ik kon er ’s nachts niet van slapen, het was een voortdurende stoorzender. Daarom ben ik in 2013 begonnen met ijstherapie. Het was eerst gruwelijk en pijnlijk, maar later raakte ik gewend aan het gevoel en ging ik ook met mijn andere been in het ijswater. Na weer een paar maanden wilde ik er helemaal in, als duiker was dat vanzelfsprekend voor me. Het ijsbad werd de enige plek waar ik me over de pijn heen kon zetten en me kon ontspannen. Het koude water vermindert ontstekingsmechanismen, zwellingen en pijn. En er gebeurt nog iets met je lijf in koud water: je voelt van alles wat je normaal gesproken niet voelt. Eerst vond ik dat niet prettig, maar dat is het juist wel. Er ontstaat totale ontspanning. Omdat ik al freediver was, was ijsduiken een logische volgende stap.”
“Ik kan eindeloos kijken hoe het licht door het ijs valt, zo vredig, stil en prachtig”
Blauwe gloed
Ze omschrijft de ervaring als magisch. “Er is geen ruimte voor angst, niet voor paniek, niet voor vergissingen. Je moet helemaal op jezelf vertrouwen. Als je dat allemaal onder de knie hebt, kun je een nieuwe wereld ingaan. Met één keer diep ademhalen maak ik daar deel van uit. Ik houd van het gevoel van water om me heen, ik hou van de druk op mijn lijf. Je moet je totaal kunnen ontspannen. Onder het ijs ben ik nergens bang voor en twijfel ik nergens aan. Ik stel mezelf graag op de proef, maar ik ken ook mijn grenzen. In Finland is het de helft van het jaar koud. Ik kajak door weer en wind, dan moet je weten hoe dicht je bij de kust moet blijven om het veilig te houden. Bij ijsduiken moet je weten hoe lang je veilig onder water kunt blijven en waar je wak is.”
Ze is verliefd geworden op de ijswereld onder water. “Het is er heel donker, maar ook weer niet, want er is een blauwe gloed van het licht onder het ijs dat met niets te vergelijken is”, zegt ze. “Belletjes van mijn adem blijven er als kwikzilver onder hangen, ik kan ermee spelen. Het is betoverend. Mensen denken dat het koud en eng is, maar ik ervaar alleen maar pure schoonheid. Het sportieve element telt, maar het is vooral een serene ervaring die alles overtreft.”
‘Ik houd van het gevoel water om me heen, de druk op mijn lijf’
Verlangen naar de sauna
Bij het leren omgaan met de pijn in haar been, had Johanna al ademhalingstechnieken geleerd om haar klachten enigszins te kunnen onderdrukken. “Diezelfde technieken kan ik toepassen bij het gevoel van koud water, maar ook bij nare gevoelens onder water”, zegt ze. “Ik ben, sinds ik dat kan, een stuk gelukkiger. Het geeft me ook meer controle over situaties boven water. Het ergste is niet de kou. Als het buiten dertig graden vriest, is alleen de bovenste laag van een meer van ijs, daaronder kan het water zomaar een tot vier graden zijn. Dat voelt dan in vergelijking met de buitenlucht warm aan. Het ergste moment is als ik het pak weer terug op het ijs moet uitdoen. Dán verlang ik erg naar de sauna.”
Tekst: Avissa Harness | Fotografie: Ian Derry / Chilli Media
Lees ook: Window on the world: Als je alles moet achter laten
